Once upon a time in Almería
Films hebben de gave om je naar een andere plek te transporteren. Bestaande plekken, verzonnen plekken en zelfs plekken in een ander sterrenstelsel. De werkelijke filmlocaties spelen hier een belangrijke rol in. Soms spelen de locaties zichzelf en vaak de rol van een andere plek. Dit artikel gaat over een van die locaties.
Ik heb een zwak voor Westerns. Vooral de Spaghetti Western – het favoriete filmgenre van mijn vader. In het weekend – samen op de bank – een van de films uit de Dollars-trilogie op VHS kijken, behoort tot mijn mooiste jeugdherinneringen.
Op een dag kwam ik tot de ontdekking dat die Westerns niet eens in Amerika waren opgenomen. Ik was stomverbaasd. Het Wilde Westen dat ik zag was niet Utah of Texas, maar het Zuid-Spaanse Almería.
En niet alleen de Dollars-trilogie, ook internationale kaskrakers als Lawrence of Arabia (1962) en Indiana Jones and the Last Crusade (1989) zijn daar gefilmd. Er zijn in totaal meer dan 400 films in Almería geschoten.
💲 De Dollars-trilogie is een drieluik Spaghetti Westerns van de Italiaanse regisseur Sergio Leone met Clint Eastwood in de hoofdrol. Dit zijn: A Fistful of Dollars (1964), For a Few Dollars More (1965), The Good, the Bad and the Ugly (1966).
Almería heeft een steenrijke filmgeschiedenis, maar toch is die verrassend onbekend. Voor mij, als Western-fan, een goede reden om er een artikel over te schrijven.
In dit artikel vertel ik je over de geschiedenis van de film in Almería. Ik zal je verbazen met de films die er geschoten zijn en een overzicht geven van de locaties die het decor waren van al die filmklassiekers. Locaties die je nog steeds kunt bezoeken. Tot slot, als tip voor thuis, sluit ik af met een top 10 van films opgenomen in Almería.
Maar laten we bij het begin beginnen, once upon a time in Almería....
Er was eens in Almería
Het was de Franse regisseur André Cayatte die met zijn film Oeil pour Oeil (1957) de hele wereld liet kennismaken met het prachtige landschap van Almería. Getipt door een vriend die werkte bij het Geografisch Instituut in Parijs, vond de filmmaker in de Andalusische provincie de ideale omgeving die paste bij het verhaal van zijn film.
De aantrekkingskracht van de regio zat hem vooral in de woestijn van Tabernas. Zowel het landschap als klimaat leken veel op dat van het Amerikaanse Westen. Dit maakte het de perfecte locatie voor Western films. Maar de regio bood meer – je vond er ook rotsachtige bergen, kleine bossen, oasen, kliffen, mijnen en zelfs zandstranden.
Niet alleen het geografische landschap maakte Almería geschikt voor Westerns, ook het menselijke landschap. Spanjaarden, met name de zigeunerbevolking, konden perfect door als Indiaan of Mexicaan.
Samen met het landschap, was de goedkope arbeidskracht de belangrijkste reden om in Almería te filmen. Eind jaren 50 was Almería de op een na armste provincie in Spanje. In de nasleep van de Spaanse burgeroorlog had de bevolking van Almería, dat vooral leefde van werk op het land en in de mijn, het zwaar. De armoede maakte dat de bevolking gretig was om te werken voor relatief weinig.
Iedereen was bereid om te werken in de filmindustrie. Hele gezinnen, kinderen en volwassen. Of het nu als timmerman, stuntman of figurant was. Ze verdienden namelijk meer met een week werken in de film dan met een paar maanden op het veld of in de mijn.
Al gauw zagen ook andere filmmakers de voordelen van Almería in….
In 1961 werd in Almería de eerste Western gefilmd. The Savage Guns (1961) was een Spaans-Britse co-productie geregisseerd door de Brit Michael Carreras. Het was de eerste keer dat de Tabernaswoestijn de rol kreeg toegewezen van het Amerikaanse Wilde Westen. Leuk detail is dat de film een van de voorlopers was van de Spaghetti Western ondanks dat er geen Italianen bij de productie betrokken waren.
Klassiekers als Lawrence of Arabia (1962) en Cleopatra (1963) kozen Almería als filmlocatieItalië en Hollywood volgden al snel toen ze het landschap en de lage productiekosten ontdekten. Grote producties – inmiddels klassiekers – als Lawrence of Arabia (1962) en Cleopatra (1963) kozen Almería als filmlocatie.
Maar het was de komst van een Italiaanse regisseur, samen met het genre dat hij met zich meebracht, die zorgde voor een explosie binnen de filmindustrie van Almería. Het was niemand minder dan Sergio Leone die met zijn Fistful of Dollars (1964) de Spaghetti Western op de kaart zette. De film die van Clint Eastwood een wereldster maakte als de poncho-dragende Man With No Name .
🍝 Spaghetti Western is een bijnaam voor Westernfilms gemaakt door Italiaanse filmstudio's. Dit genre brak door met A Fistful of Dollars (1964). De film werd de stilistische blauwdruk voor de Spaghettiwesterns die zouden volgen.
De filmindustrie bracht het arme Almería nieuwe werkgelegenheid. En niet alleen als figurant of stuntman. De vele filmproducties zorgden voor werk binnen alle facetten van de film. Hierdoor kreeg Almería zijn eigen timmerlieden, elektriciens, decorbouwers, make-up mensen en lichtspecialisten.
Leone ging zelfs zo ver dat hij bergen opblies met dynamietZelfs de regering van Franco ondersteunde de filmindustrie in Almería. Filmploegen mochten in Spanje doen wat ze wilden. Leone ging zelfs zo ver dat hij bergen opblies met dynamiet zodat hij een werkend treinspoor in de woestijn kon aanleggen. Voor Franklin J. Shaffner’s klassieker Patton (1970) verhuurde het Spaanse leger aan 20th Century Fox 4000 soldaten om als figuranten mee te spelen.
Dankzij de film ontwikkelde de economie van Almería zich in een waanzinnig tempo. De cafés en restaurants zaten vol. Waar er eerst maar één hotel was waren er nu vele. De stad kreeg zelfs een eigen vliegveld. Almería was booming. Er werden zoveel films gedraaid dat het voor filmploegen vaak vechten was om een opnameplekje.
Tijdens de jaren zestig en zeventig zijn er in Almería meer dan 250 films opgenomen, waarvan de meeste Westerns.
Toen, in ene, was het voorbij. Net zo plots als dat de filmindustrie in Almería explodeerde kwam het ook tot zijn einde. De Western nam in populariteit af en het was lang niet meer zo goedkoop om in Almería te filmen.
Halverwege de jaren zeventig kwamen er nieuwe type blockbusters uit als Jaws (1975) en Star Wars (1977). Films die de aandacht trokken van het bioscooppubliek en daarmee een einde maakten aan de heerschappij van de Western. Het belangrijkste genre voor de filmindustrie in Almería.
Almería was ook niet meer zo goedkoop als dat het was. De lokale mensen waren nu georganiseerde filmprofessionals die wisten dat er meer te verdienen viel. Filmproducties verkasten naar andere plekken die goedkoper waren dan Almería. Plekken als Marokko, Mexico of Tunesië, waar ze Star Wars opnamen.
Het meest wonderbaarlijke is dat er praktisch niets is overgebleven van de eens drukke filmindustrie in Almería. Er was niks neergezet om de teloorgang van de Western op te vangen en er een blijvende filmindustrie van te maken. Filmsets werden verwaarloosd waardoor er nu niet veel meer over is dan een aantal spooksets en toeristische attracties. Dit is ook waarom de meeste mensen de filmgeschiedenis van Almería niet kennen.
Sporadisch kwamen er nog internationale producties naar Almería, zoals Conan the Barbarian (1982) en Indiana Jones and the Last Crusade (1989). Maar het was een schim van wat het ooit was. Een paar jaar terug kende de film in Almería een klein opleving toen Ridley Scott besloot om er Exodus: Gods and Kings (2014) te filmen.
Cinematografisch erfgoed: de filmmonumenten van Almería
Almería is het decor van een aantal van de meest memorabele scenes uit de filmgeschiedenis en bezocht door de grootste filmsterren der aarde. Overal in de regio heeft ooit wel eens filmploeg gestaan.
Helaas zijn er door verwaarlozing veel sets verloren gegaan, maar er zijn gelukkig nog meer dan genoeg historische filmlocaties wel te bewonderen.
Overweeg je een bezoek aan Almería? Dan mag je deze legendarische locaties niet missen:
Tabernaswoestijn
De Tabernaswoestijn is het eerste dat je noemt als je het over de film in Almería hebt. De hoofdreden achter het succes van Almería als filmregio. De overeenkomsten met het Amerikaanse Westen en Noord-Afrika, maakt het de ideale locatie voor films in woestijnachtige omgevingen. Films als Lawrence of Arabia (1962), For a Few Dollars More (1965) en Indiana Jones and the Last Crusade (1989).
Western Leone
De kleinste van drie themaparken gelegen in de Tabernaswoestijn. Western Leone begon ooit als filmset voor Once Upon a Time in the West (1968) en kun je nu bezoeken als toeristische attractie. Het rode huis uit misschien wel de meest epische filmscene ooit – Henry Fonda die met zijn bende de boerderij van McBain benadert op de maat van de muziek van Ennio Morricone – staat er nog.
Fort Bravo / Texas Hollywood
De architectuur van dit themapark is onderverdeeld in 2 verschillende zones. Je hebt het Western gedeelte – met een smid, gevangenis, hotel, galg en Old West gebouwen. En het Spaanse gedeelte – met een dorpsplein, kerk en huizen die je treft in Mexicaanse pueblo’s.
Oasys
Oasys (voorheen Mini Hollywood) is de derde van de themaparken in Tabernas. De originele naam was Yucca City en was ontworpen als filmset voor de film For a Few Dollars More (1965). Later filmden ze hier nog veel meer Westerns, waaronder The Good, the Bad and the Ugly (1966).
El Condor
Een groot fort dat ze speciaal uit de grond stampten voor de film El Condor (1970) met Lee van Cleef. Na gebruikt te zijn in meerdere films, waaronder Conan the Barbarian (1982), viel de filmset in het verval. Wat je er vandaag vindt zijn de resten van het fort met een toren die op instorten lijkt omringd door een aantal verlaten gebouwen. Een symbool van de vergane glorie van Almería zijn filmindustrie.
Oase van de Rambla Viciana
In Lawrence of Arabia (1962), stoppen Lawrence en zijn groep strijders bij een oase voordat ze de Nefud woestijn oversteken om Aqaba aan te vallen. De oase was een droge rivierbedding in de Tabernaswoestijn totdat ze voor de film een vijver aanlegden en palmbomen plantten. De palmbomen staan er nog en de locatie was later ook te zien in andere films waaronder For a Few Dollars More (1964).
Cabo de Gata-Níjar
Grenzend aan de Tabernaswoestijn ligt het natuurpark Cabo de Gata-Níjar. Bekend om zijn ongerepte stranden, kliffen en ruige woestijnlandschap. Hier filmden ze scenes uit Lawrence of Arabia (1962), Indiana Jones and the Last Crusade (1989) en Exodus: God and Kings (2014).
Cortijo del Fraile
Betekent zoiets als “boerenhuis van de monnik”. Het gebouw staat in het natuurpark Cabo de Gata-Níjar en is bekend vanwege een scene uit The Good, the Bad and the Ugly (1966). Tuco (Eli Wallach) die op een postkoets arriveert bij de Cortijo, een katholieke missie geleid door zijn broer een monnik. Samen met zijn broer dragen ze een gewonde Blondie (Clint Eastwood) naar binnen.
Los Albaricoques
Een Andalusisch dorpje met ongeveer 250 inwoners. Sergio Leone transformeerde Los Albaricoques voor zijn film For a Few Dollars More (1965) tot Agua Caliente – een Mexicaanse pueblo. Tussen de witte huisjes van dit dorp speelt de beslissende shootout zich af tussen de Man With No Name en El Indio met zijn bende. Hoogtepunt van het dorpje is de stenen cirkel waar in de film het eindduel plaatsvindt tussen Kolonel Mortimer en El Indio.
Playa de Mónsul
Steven Spielberg noemde het strand van Mónsul: "The best beach in Spain". Dit strand, gelegen in het natuurpark Cabo de Gata, koos hij daarom als een van de locaties voor Indiana Jones and the Last Crusade (1989). De scene waar Sean Connery gewapend met een paraplu en een zwerm zeemeeuwen een nazi jachtvliegtuig neerhaalt, schoot de Amerikaanse regisseur op dit strand.
Torre de los Alumbres
Toren van de Aluinen. Een verdedigingstoren die ze in 1509 bouwden om de aluinmijn van Rodalquilar te beschermen tegen herhaaldelijke aanvallen van Barbarijse zeerovers. Honderden jaren later deed de toren dienst als schuilplaats van de slechterik el Indio (Gian Maria Volonté) in For a Few Dollars More (1965).
Alcazaba de Almería
Een vesting uit de tijd van de Moorse overheersing van Spanje en een van de belangrijkste Arabische monumenten van het land. De Alcazaba heb je gezien in films als Conan the Barbarian (1982), Never Say Never Again (1983) en Indiana Jones and the Last Crusade (1989). Meest recentelijk vertolkte het de rol van Sunspear, de hoofdstad van Dorne in de serie Game of Thrones.
Kathedraal van Almería
Een prachtige 16e-eeuwse kathedraal in het oude stadshart van Almería. De bouwstijl is een combinatie van gotiek en renaissance en is uniek in Europa omdat hij naast huis van god ook als fort gebruikt werd. Het plein van de kathedraal zal je waarschijnlijk kennen uit de film Patton (1970).
Gran hotel Almería
In 1965 toen de economie van Almería zich dankzij de filmindustrie in rap tempo ontwikkelde, bouwden ze dit hotel. Het eerste vier sterren hotel van Almería. Dit hotel staat niet in het overzicht omdat je hem terugvindt in een film, maar vanwege de filmsterren die er verbleven. Sergio Leone, Steven Spielberg, Harrison Ford, Lee Van Cleef, Sofia Loren, Clint Eastwood en Charles Bronson om maar een enkele te noemen. Jammer genoeg sloot het hotel in 2014 de deuren en kun je er zelf niet verblijven.
Escuela de Arte de Almería
Een oud klooster dat nu dienst doet als de school voor de Kunsten van Almería. Bekend vanwege de binnenplaats waar ze een scene opnamen voor Indiana Jones and the Last Crusade (1989).
El Chorrillo de Sierra Alhamilla
In 2013 stond het landschap van Almería na lange tijd opnieuw in de belangstelling. Niemand minder dan Ridley Scott besloot zijn volgende film, Exodus: Gods and Kings (2014), daar te schieten. Door de gelijkenis van deze plek met Egypte kozen de Britse regisseur en zijn team voor deze locatie.
Bonus: Estación de La Calahorra
Bonus omdat deze locatie eigenlijk niet in Almería ligt. Dit verlaten treinstation ligt ergens aan de snelweg tussen Almería en Granada in, maar behoort officieel wel tot Granada. Omdat het heel dichtbij Almería ligt en een legendarische locatie is, wou ik hem toch met jullie delen. Dit station ken je van een aantal beroemde scenes: Harmonica die wordt opgewacht door drie bandieten aan het begin van Once Upon a Time in the West (1968), Kolonel Mortimer die met de trein stopt bij station Tucumcari in For a Few Dollars More (1965) en The Ugly die uit het gevangenenkonvooi ontsnapt in The Good, the Bad and the Ugly (1966).
Kaart met de locaties
Top 10 films Almería
Ooit was Almería thuis van een van de levendigste filmindustrieën ter wereld. Nu vergeten, is er van die tijd niet veel meer over dan een aantal verlaten sets en toeristische attracties. En natuurlijk films. Een schat aan fantastische films die ons er altijd aan zullen herinneren.
Daarom wil ik je tot slot een aantal filmtips meegeven uit de hoogtijdagen van de film in Almería. Dit is de Rebel top 10 films geschoten in Almería:
10. The Big Gundown (1966)
Geregisseerd door de Italiaan Sergio Sollima. Revolverheld John Corbett (Lee Van Cleef) gaat op jacht naar Cuchillo Sanchez (Tomas Milian), een Mexicaanse boer die verdacht wordt van de verkrachting en moord op een 12 jarige meisje. Maar is Cuchillo daadwerkelijk schuldig?
9. Compañeros (1970)
A.k.a. Vamos a Matar, Compañeros, een Zapata Western van de Italiaanse regisseur Sergio Corbucci. In deze film moet een onwaarschijnlijk koppel – een Zweedse wapenhandelaar (Franco Nero) en een Mexicaanse revolutionair (Tomas Milian) – de idealistische professor Xantos bevrijden uit handen van de Amerikanen.
🌵 Zapata Western is de naam voor een Spaghetti Western die zich afspeelt in de Mexicaanse revolutie.
8. The Hill (1965)
Voor dat Sean Connery naar Almería kwam als James Bond of vader van Indiana Jones, was hij er voor The Hill. Een film over een groep gevangenen in een militaire gevangenis in Noord-Afrika, die de brute behandeling door sadistische bewakers proberen te overleven.
7. A Fistful of Dollars (1964)
De eerste Sergio Leone film op de lijst en zeker niet de laatste. De film waar het allemaal mee begon en die uitgroeide tot blauwdruk voor de Spaghetti Western. Het is een hervertelling van het verhaal van Yojimbo (1961), een samoeraifilm van de legendarische regisseur Akira Kurosawa. Een zwervende Man Zonder Naam komt terecht bij een dorpje waar hij twee rivaliserende bendes tegen elkaar uitspeelt.
6. Patton (1970)
Winnaar van 7 Oscars waaronder die voor beste film. De film gaat over de loopbaan van controversiële Amerikaanse generaal George S. Patton tijdens de Tweede Wereld oorlog. De ster van de film is George C. Scott, die de rol van Patton op meesterlijke wijze vertolkt.
5. Indiana Jones and the Last Crusade (1989)
Het derde deel uit de Indiana Jones reeks. In dit deel gaat de professor archeologie op zoek naar zijn vermiste vader (Sean Connery) die verdween tijdens een zoektocht naar de Heilige Graal. In dit avontuur krijgt Indiana (Harrison Ford) te maken met nazi’s, een geheime broederschap en natuurlijk slangen.
4. For a Few Dollars More (1965)
Clint Eastwood keert terug als The Man With No Name. In dit middelste deel uit de Dollars-trilogie werkt hij samen met mede-premiejager kolonel Mortimer (Lee Van Cleef) om de bende van de schurk El Indio op te rollen . Het duel tussen Kolonel Mortimer en El Indio, waar ze pas mogen schieten wanneer de muziek (van Ennio Morricone natuurlijk) uit het zakhorloge stopt, is een van de beste uit alle Westerns.
🤠 Het personage van Clint Eastwood in de Dollars-trilogie is beroemd als de Man With No Name. Maar wist je dat hij in elk deel wel bij een bijnaam genoemd werd? Hij was Joe in A Fistful of Dollars, Manco in For a Few Dollars More en Blondie in The Good, the Bad and the Ugly.
3. Lawrence of Arabia (1962)
Vertelt het verhaal van T.E. Lawrence (Peter O'Toole), een excentrieke Engelse officier die een sleutelrol speelde in de Arabische opstand tegen de Turken. Won net als Patton 7 Oscars waaronder die voor beste film. Met zijn 210 minuten speeltijd een lange zit, maar absoluut de moeite waard.
2. Once Upon a Time in the West (1968)
Een mysterieuze vreemdeling (Charles Bronson) en een beruchte desperado (Jason Robards) beschermen een beeldschone weduwe (Claudia Cardinale) van een meedogenloze schurk (Henry Fonda).
Door vele beschouwd als het magnum opus uit het oeuvre van Sergio Leone. Zijn laatste echte Western, bedoeld als de Spaghetti Western die een einde moest maken aan alle Spaghetti Westerns. Het is ook de meest Amerikaanse Western van de Italiaanse regisseur, een deel van de opnamen vond plaats in Monument Valley, Utah — John Ford land.
1. The Good, the Bad and the Ugly (1966)
Mijn favoriete film allertijden. Deels vanwege jeugdsentiment, maar vooral omdat het een fantastische film is. De soundtrack is perfect. Het deuntje van Ennio Morricone is inmiddels synoniem voor de Western. In de hoofdrollen spelen Clint Eastwood als Blondie (The Good) en Lee Van Cleef als Sentenza (The Bad) geweldig, maar het is Eli Wallach die als Tuco (The Ugly) de show steelt.
The Good, the Bad and the Ugly vertelt het verhaal van drie outlaws die jacht maken op een goudschat. Terwijl de Amerikaanse burgeroorlog om hen heen woedt moeten de drie hoofdpersonen noodgedwongen samenwerken omdat ieder een stukje van de puzzel bezit die zal leiden tot de schat.
Zin gekregen om de top 10 te bingewatchen? Van plan om je poncho en hoed in te pakken en de volgende vlucht naar Almería te boeken? De plekken in films transporteren ons naar andere werelden, maar de locaties zelf kunnen ons ook dichterbij de film brengen. Almería is wat mij betreft zo'n locatie.
Waar heb je eigenlijk CGI voor nodig als de werkelijke wereld om ons heen zo divers en mooi is?